Stanisław Jan Gąsiorowski (1897-1962). Znawca i badacz sztuki starożytnej, autor syntetycznego ujęcia wszystkich kręgów cywilizacji śródziemnomorskiej (Sztuka starożytna, Lwów 1934). Uznany autorytet w dziedzinie badań nad kompozycją i ikonografią malarstwa antycznego i jego tradycji w średniowieczu (1928). Autor studiów teoretycznych nad podstawowymi zagadnieniami i systematyką starożytnej kultury materialnej. W okresie po ukończeniu studiów odbył liczne podróże do najważniejszych ośrodków naukowych w Europie oraz na Bliskim Wschodzie. Po śmierci Piotra Bieńkowskiego i po uzyskaniu habilitacji (1927) objął w roku 1929 kierownictwo krakowskiej katedry archeologii klasycznej. W okresie międzywojennym wielokrotnie reprezentował Uniwersytet Jagielloński na ważnych sympozjach i kongresach naukowych. W dniu 6 XI 1939 wraz z innymi pracownikami Uniwersytetu Jagiellońskiego został aresztowany i uwięziony. Po zwolnieniu z obozu (luty 1940) powrócił do Krakowa; w roku 1942 objął kierownictwo Muzeum Czartoryskich (zgodnie z wolą przedstawicieli rodziny Czartoryskich). W roku 1951 został z tego stanowiska usunięty , a spreparowane zarzuty spowodowały wkrótce także usunięcie z Uniwersytetu (1953). Zatrudniony został wówczas w Instytucie Historii Kultury Materialnej PAN, następnie w Zakładzie Archeologii Śródziemnomorskiej PAN (w latach 1955-1962 kierował Zakładem Archeologii Azji Przedniej). W roku 1969, już pośmiertnie, wydane zostały jego Pisma wybrane. Prof. Gąsiorowski zmarł 13 IX 1962 w Krakowie; pochowany został na cmentarzu Rakowickim.
B i b l i o g r a f i a :
J. Czarniecka, Stanisław Jan Gąsiorowski (1897-1962), „Archeologia” 14, 1963, s. 245-254 (wraz z wykazem publikacji).
J. Czarniecka, Wspomnienia o profesorze Stanisławie J. Gąsiorowskim, „Meander” 18, 1963, s. 286-289.
J. A. Ostrowski, Stanisław Jan Gąsiorowski (1897-1962). Badacz sztuki starożytnej i muzeolog, [w:] Archeologia śródziemnomorska w Uniwersytecie Jagiellońskim 1897-1997. Materiały sympozjum naukowego. Kraków, 21-23 października 1997 (pod redakcją Joachim Śliwy), Kraków 1998, s. 55-56.
J. Czarniecka, Profesor Gąsiorowski jako uczony i pedagog. Wspomnienie, [w:] Archeologia śródziemnomorska w Uniwersytecie Jagiellońskim, j. w., s. 63-66.
J. A. Ostrowski, Stanisław Jan Gąsiorowski (1897-1962), [w:] Uniwersytet Jagielloński. Złota księga Wydziału Historycznego. Pod redakcją Juliana Dybca, Kraków 2000, s. 359-365.
W. Czuchnowski, Blizna. Proces Kurii krakowskiej 1953, Kraków 2003, s. 79-83 („Stary człowiek w muzeum”).
A. Ostrowski, Profesor Stanisław Jan Gąsiorowski (1897-1962), [w:] Egipt, Grecja, Italia… Zabytki starożytne z dawnej kolekcji Gabinetu Archeologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Praca zbiorowa pod redakcją Joachima Śliwy, Kraków 2007, s. 62-68. J. A. Ostrowski, Stanisław Jan Gąsiorowski (1897-1962), „Rocznik Historii Sztuki” 36, 2011, s. 81-90.
Autor biogramu: Joachim Śliwa
