Stanisław Kostka Potocki (1755-1821) – polityk, literat, mecenas sztuki, kolekcjoner, wolnomularz. Teoretyk i historyk sztuki, architekt, znawca i badacz starożytności, archeolog (prowadził wykopaliska w Italii). Współtwórca ustaw Sejmu Czteroletniego, współzałożyciel Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Dokonał tłumaczenia z języka francuskiego słynnego dzieła Johanna Joachima Winckelmanna: O sztuce u dawnych czyli Winkelman polski (t. 1-3, Warszawa 1815). Jego treść wzbogacił jednak własnymi przemyśleniami i uzupełnieniami. Sztuki starożytnego Egiptu dotyczą głównie rozdziały VIII i IX, znacznie obszerniejsze i niezależne od tekstu Winckelmanna (jest to najwcześniejsza rozprawa w języku polskim poświęcona sztuce egipskiej). „Winkelman polski” Potockiego w naukowym opracowaniu J. A. Ostrowskiego i J. Śliwy wydany został ponownie (t. 1-4, Kraków – Warszawa 1992). Swe zbiory zgromadzone w pałacu w Wilanowie udostępnił Potocki publiczności w roku 1805; szczególną uwagę zwraca bogata kolekcja waz greckich.
B i b l i o g r a f i a : B. Grochulska, Potocki Stanisław Kostka, Polski słownik biograficzny, t. 28, 1984-1985, s. 158-170. J. Mieleszko (red.), Grand Tour. Narodziny kolekcji Stanisława Kostki Potockiego, Wilanów 2006. W. Dobrowolski, Wazy greckie Stanisława Kostki Potockiego. Próba rekonstrukcji kolekcji, Warszawa 2007. M. Dolińska, Zbiory egipskie w Wilanowie, Warszawa 2015. J. Śliwa, Stanisław Kostka Potocki i jego dzieło, [w:] tegoż, Badacze, kolekcjonerzy, podróżnicy. Studia z dziejów zainteresowań starożytniczych, Kraków 2012, s. 29-42 (z obszernym zestawem literatury dotyczącej szeroko pojętej działalności Potockiego na s. 40-42).
P o r t r e t : malował Anton Graff, 1785 (Muzeum Pałacu w Wilanowie).
Autor biogramu: Joachim Śliwa
