Archeolog klasyczny, historyk, kolekcjoner, nauczyciel akademicki. W roku 1917 w swym rodzinnym Lwowie podjął studia w zakresie archeologii klasycznej, historii sztuki i historii starożytnej jako uczeń Edmunda Bulandy i Konstantego Chylińskiego. Doktorat uzyskał  w roku 1927 na podstawie rozprawy pt. Systematyka i analiza form meblarstwa greckiego. W okresie obejmującym lata 1920-1929 pełnił funkcję sekretarza Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych we Lwowie. W latach 1929-1935 był asystentem w Katedrze Historii Starożytnej Uniwersytetu Jana Kazimierza. Wówczas odbył szereg zagranicznych podróży naukowych, w tym również do Egiptu. W roku 1945 objął etat starszego pracownika naukowego w lwowskim oddziale Instytutu Archeologii Akademii Nauk Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej oraz starszego wykładowcy Uniwersytetu (prowadził wówczas wykłady z historii starożytnego Wschodu oraz stosunków społeczno – gospodarczych społeczeństw pierwotnych i starożytnych). Po śmierci ojca, Włodzimierza Kulczyckiego (1862-1936) przejął opiekę nad utworzoną przez niego kolekcją orientalnych tkanin i kobierców i znacznie ją powiększył. Dzięki jego zabiegom zbiór ocalał w czasie II wojny światowej i w roku 1946 wraz z właścicielem wrócił do Polski (obecnie część znajduje się Państwowych Zbiorach Sztuki na Wawelu, część w Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem). Od roku 1951 Jerzy Kulczycki związał swą karierę naukową z Uniwersytetem Warszawskim i placówkami Polskiej Akademii Nauk. Habilitował się w roku 1951 na Uniwersytecie Warszawskim na podstawie pracy Praformy mebli na obszarze Europy. W roku 1952 został mianowany  zastępcą profesora w Katedrze Archeologii Śródziemnomorskiej UW, natomiast w roku 1954 uzyskał tytuł profesora. Od tego roku pełnił również obowiązki samodzielnego pracownika nauki w Polskiej Akademii Nauki (początkowo w Instytucie Historii Kultury Materialnej, następnie w zakładzie Archeologii Śródziemnomorskiej). Działalność badawcza Jerzego Kulczyckiego dotyczyła w głównej mierze dziejów meblarstwa starożytnego z uwzględnieniem materiału etnograficznego, który wprowadził do studiów nad cywilizacją świata antycznego. Zgodnie ze stwierdzeniem Aleksandry Wąsowicz, „Prof. Jerzy Kulczycki do końca swego życia pasjonował się problematyką meblarstwa, a ściślej mówiąc, historią społeczeństwa widzianą przez pryzmat tej dziedziny wytwórczości”. Ważny element jego zainteresowań badawczych stanowiły również teoretyczne założenia historii kultury materialnej oraz jej dzieje i metodologia. Jerzy Kulczycki zmarł  25 XI 1974 w Zakopanem; pochowany został w kamiennej piramidzie usytuowanej na skraju cmentarza w Międzybrodziu koło Sanoka (wcześniej już spoczął w niej jego ojciec). Piramida w Międzybrodziu została wzniesiona  z inicjatywy Jerzego Kulczyckiego po podróży do Egiptu; kształtem i proporcjami nawiązuje do piramidy Cheopsa, stanowiąc jej miniaturę w skali około 1:50. Zgodnie z rodzinnym przekazem, prof. Kulczycki niejednokrotnie miał powtarzać, że „najszczęśliwszą godzinę życia spędził w Gizie, gdy samotnie siedział w piramidzie Cheopsa”.

Międzybrodzie koło Sanoka. Piramida grobowa rodziny Kulczyckich. Fot. Jakub Śliwa

 

Bibliografia:

Wąsowicz, Jerzy Kulczycki (1892-1974), „Archeologia” 26, 1975, s. 205-208 (tu także wykaz jego publikacji); J. Śliwa, Grobowiec rodziny Kulczyckich w Międzybrodziu koło Sanoka, w: tegoż, Badacze, kolekcjonerzy, podróżnicy. Studia z dziejów zainteresowań starożytniczych, Kraków 2012, s. 615-625; Kobierce i tkaniny wschodnie z kolekcji Włodzimierza i Jerzego Kulczyckich. Katalog wystawy lipiec-wrzesień 2006, Kraków 2006.

Autor biogramu: Joachim Śliwa