Profesor Wiktor Andrzej Daszewski urodził się 1 listopada 1936 r. we wsi Horodysławice koło Lwowa na Ukrainie. Po II wojnie światowej zamieszkał z matką na Dolnym Śląsku. Studiował najpierw na Politechnice Wrocławskiej, ale porzucił te studia, by zająć się na Uniwersytecie Warszawskim (UW) historią sztuki oraz archeologią, którą ukończył w 1961 r. pod kierunkiem prof. Kazimierza Michałowskiego. W tym samym roku zawarł związek małżeński z Elżbietą (z domu Zamoyską). Doczekał się dwóch córek i czterech wnuków.
W kolejnych latach studiował jeszcze dziennikarstwo na UW i na uniwersytecie w Perugii. W roku akademickim 1963/64 przebywał w Oksfordzie na stypendium w Lincoln College w zakresie archeologii klasycznej, grecko-rzymskiej. Następnie wrócił na krótko do kraju, gdzie był zatrudniony w ówczesnym Zakładzie Archeologii Śródziemnomorskiej (obecnie Instytut Kultur Orientalnych i Śródziemnomorskich) PAN. Wkrótce, jak niemal wszyscy młodzi archeolodzy w tamtych czasach, Andrzej (bo dla kolegów i przyjaciół był zawsze Andrzejem) wyjechał na stypendium do Egiptu, gdzie brał udział w wykopaliskach w Tell Atrib w Delcie Nilu, w Aleksandrii oraz w Deir el-Bahari (w Tebach Zachodnich w Górnym Egipcie), a także w wykopaliskach w Pafos na Cyprze i w Palmyrze w Syrii. Badania te prowadziła Polska Stacja Archeologii Śródziemnomorskiej założona w 1959 r. przez profesora Michałowskiego w Kairze. W 1967 profesor mianował W.A. Daszewskiego sekretarzem naukowym Stacji, którą to funkcję tę pełnił on z przerwami do roku 1980.
Już od 1967 (choć oficjalnie później – od 1971) W. A. Daszewski kierował polskimi wykopaliskami w Nea Pafos (Paphos) na Cyprze, które dwa lata wcześniej zapoczątkował Michałowski. Funkcję kierownika Polskiej Misji Archeologicznej UW Daszewski pełnił przez 40 lat przyczyniając się do spektakularnych odkryć i rozsławienia dziedzictwa kulturowego Pafos i Cypru. W misji tej uczestniczyli również badacze z innych uniwersytetów, m.in. architekt misji, prof. Stanisław Medeksza z Politechniki Wrocławskiej, dr Henryk Meyza z Instytutu Kultur Orientalnych i Śródziemnomorskich (dawniej: Zakład Archeologii Śródziemnomorskiej) PAN, którego Daszewski wypromował i który pełnił po nim funkcję kierownika Misji (2008-2019), oraz pisząca te słowa (w latach 1984-2010). Wykopaliska w Pafos pod kierunkiem Daszewskiego doprowadziły do odkrycia największej budowli rzymskiej na Cyprze, przypuszczalnie pałacu rzymskiego gubernatora, ozdobionej m.in. wspaniałymi mozaikami. Od bohatera jednej z nich, Tezeusza, odkrywca nazwał budowlę Willą Tezeusza. Studia nad Tezeuszem, Minotaurem i labiryntem stały się tematem Jego doktoratu, który obronił w 1974 r. a później opublikował w języku francuskim w serii Nea Paphos. Mozaiki z Willi Tezeusza oraz innych budowli odkrywanych i badanych w Pafos, Domu Aiona oraz Domu tzw. Hellenistycznego, są dziś jedną z największych atrakcji turystycznych nie tylko Pafos, ale całego Cypru. Przyczyniły się, wraz z odkryciami dokonanymi przez samych Cypryjczyków, do wpisania Pafos na listę dziedzictwa UNESCO w r. 1980.
W.A. Daszewski był z ramienia UNESCO koordynatorem Międzynarodowego Projektu Ratowania starożytnej Kartaginy oraz historycznego centrum Tunisu w latach 1971-1973. W latach 1976-78 otrzymał prestiżowe stypendium Humboldta. W 1982 r. w ramach działań Międzynarodowej Rady Muzeów (ICOM) nadzorował prace przy organizacji nowego Muzeum Sztuki Egipskiej w Kairze oraz Muzeum Nubijskiego Asuanie.
Po śmierci prof. Michałowskiego w 1981 roku Daszewski powrócił do Polski, gdzie z wielką pasją i energią zajął się reorganizacją warszawskiej archeologii. Stworzył i przez niemal dziesięć lat kierował Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego (CAŚ UW), które było swego rodzaju „nadbudówką” Stacji kairskiej. W późniejszym czasie Centrum nadano imię profesora K. Michałowskiego. Daszewski był także w latach 1981-1983 zastępcą dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie.
Przygoda z drugim obok Pafos, najważniejszym stanowiskiem w jego archeologicznej karierze, czyli Marina el-Alamein w Egipcie, rozpoczęła się w 1986 r., kiedy to Daszewski dosłownie wypatrzył je, gdy spychacze firmy budowlanej zaczęły rozjeżdżać ukryte w piasku ruiny. Zaalarmował egipskie władze starożytności, zdobył pozwolenie na badania i przez 20 lat niezmordowanie, niemal rokrocznie, prowadził wykopaliska, jednocześnie rozwijając współpracę z polskimi konserwatorami, którzy tę perłę architektury grecko-rzymskiej zabezpieczali i rekonstruowali.
W 1979 habilitował się na podstawie rozprawy o mozaikach egipskich. Został profesorem nadzwyczajnym na UW w 1989, a zwyczajnym w 2005. Prof. Daszewski był również aktywny na polu dydaktyki. W latach 1987-2001 wykładał w Instytucie Archeologii Klasycznej na Uniwersytecie w Trewirze (Niemcy), a od 2001-2007 również na Uniwersytecie Warszawskim. Miał liczne wykłady gościnne na wielu uniwersytetach i w instytucjach naukowych w Europie i w Ameryce. Był członkiem wielu międzynarodowych organizacji i stowarzyszeń naukowych, m.in. Niemieckiego Instytutu Archeologicznego, ICOM, Association Internationale pour l’Etude de la Mosaïque Antique (AIEMA), czy Stowarzyszenia Archeologicznego w Aleksandrii. Jest autorem licznych publikacji dotyczących archeologii klasycznej, nie tylko sztuki mozaikarskiej, ale też rzeźby, malarstwa i wielu innych jej aspektów.
W uznaniu zasług w odkrywaniu i ochronie kulturowego dziedzictwa Pafos, w roku 1994 został Honorowym Obywatelem miasta Pafos. W roku 2007 zorganizowano w Pafos wystawę fotograficzną oraz sesję upamiętniającą 40 lat jego pracy na Cyprze, podczas której otrzymał wraz z innymi członkami Polskiej Misji Archeologicznej dyplom uznania.
W 2011 r. z okazji 75-lecia urodzin CAŚ UW wydał specjalny tom studiów dla Profesora W.A. Daszewskiego pt. Classica Orientalia.
Profesor Wiktor Andrzej Daszewski zbudował podwaliny CAŚ UW na lata i dokonał liczących się odkryć w dziedzinie archeologii śródziemnomorskiej. Wraz z Jego odejściem kończy się – symbolicznie – kolejny etap historii polskiej archeologii śródziemnomorskiej, w którym uczniowie profesora Michałowskiego budowali rozwój dyscypliny na bazie stworzonej przez Mistrza.
Wspomnienie: https://pcma.uw.edu.pl/2021/01/20/wiktor-andrzej-daszewski-wspomnienie-iwony-zych/
Autor biogramu: Ewdoksia Papuci-Władyka
