Dramaturg, chemik, egiptolog, asyriolog, historyk pisma. Urodziła się 15 X 1878 w Warszawie w rodzinie znanego lekarza-internisty i społecznika Maksymiliana Hertza (wraz z Januszem Korczakiem był współzałożycielem domu sierot „Nasz Dom”, działającego w Pruszkowie w latach 1919-1925). Od najmłodszych lat jej zainteresowania koncentrowały się wokół dziejów starożytnych cywilizacji i języków oraz nauk ścisłych. By uzyskać możliwość podjęcia studiów wyższych (chemia) wyjechała w roku 1898 za granicę (Berno i Berlin), jednocześnie w Berlinie jako ekstern zdając egzamin maturalny. W roku 1904 uzyskała w Berlinie doktorat w zakresie chemii. W cztery lata później postanowiła wrócić do swych właściwych zainteresowań i podjęła w Niemczech studia w zakresie historii i języków starożytnego Wschodu oraz archeologii (Heidelberg, Monachium, Lipsk, Berlin, 1908-1912). W dziedzinie egiptologii jej mistrzem był Adolf Erman. Kolejny etap jej edukacji stanowił Paryż, gdzie w roku 1913 ukończyła École du Louvre. Równocześnie Amelia Hertz kontynuowała twórczość literacką, od 1905 roku publikując alegoryczne dramaty (jej dokonania mieszczą się w takich nurtach jak ekspresjonizm i symbolizm) oraz opowiadania i nowele. Studia mieszczące się w kręgu szerzej pojmowanych dziejów cywilizacji, teorii kultury i historii pisma, jak również zagadnień bardziej szczegółowych w zakresie egiptologii i asyriologii zaczęła publikować od roku 1914, głównie na łamach renomowanych francuskich i niemieckich czasopism naukowych. W latach 1915-1919 Amelia Hertz była nauczycielką języka niemieckiego w Gimnazjum im. Cecylii Plater-Zyberk w Warszawie. W roku 1926 została członkiem Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego. Od roku 1920 jako docent Wolnej Wszechnicy Polskiej prowadziła wykłady z historii pisma oraz historii cywilizacji starożytnego Bliskiego Wschodu. W okresie międzywojennym Amelia Hertz jako jedyna osoba w kręgu polskich badaczy interesowała się dogłębnie prehistorią i wczesnymi dziejami Egiptu oraz jego relacjami z Azją Przednią. Ważny element w jej badaniach stanowiły porównawcze studia nad cywilizacją, w tym m.in. opracowanie poświęcone Egiptowi okresu archaicznego i początków Starego Państwa w zestawieniu z rozwojem cywilizacji Majów i Azteków. Dużo uwagi poświęciła także historii pisma, starając się prześledzić jego rozwój i przejście od piktogramów do pisma właściwego: aby mogło ono powstać, w określonym kręgu kulturowym musiały istnieć odpowiednie warunki społeczne, system organizacyjny i hierarchia. Interesowała się też zagadnieniami psycholingwistyki oraz związkiem pomiędzy kształtowaniem się koncepcji artystycznych a pismem, czy też zależnością pisma od rysunku. Wspomnieć należy także o jej dociekaniach dotyczących początków geometrii i wiedzy matematycznej. Spore są też jej zasługi jako popularyzatorki wiedzy o cywilizacjach starożytnego Wschodu i Egiptu.
Amelia Hertz i jej najbliżsi nie przetrwali tragicznych wydarzeń II wojny światowej. Po przeniesieniu do warszawskiego getta w nieznanych bliżej okolicznościach została aresztowana i przewieziona na Pawiak, gdzie zamęczono ją w 1942 lub na początku 1943 roku.
B i b l i o g r a f i a :
M. Hulewiczowa, Hertz Amelia, Polski słownik biograficzny, t. 9, 1960-1961, s. 472.
M. Lewko (opracowanie i wstęp), Amelia Hertz. Dramaty zebrane, Lublin 2003.
M. Kapełuś, Amelia Hertz as Assyriologist, [w:] Here and There. Across the Ancient Near East. Studies in honour of Krystyna Łyczkowska, Warszawa 2009, s. 53-67.
J. Śliwa, Amelia Hertz (1878-1942/1943) i jej wkład w badania nad początkami cywilizacji egipskiej, „Fontes Archaeologici Posnanienses” 47, 2011, s. 365-371 [tu zestawienie jej wszystkich publikacji egiptologicznych].
J. Śliwa, Amelia Hertz (1878-1942/1943) and her contribution to the research on the beginnings of the Egyptian civilization, „Studies in African Archaeology” 11, 2012, s. 453-462.
Autor biogramu: Joachim Śliwa
