Maria Cytowska urodziła się 6 marca 1922 r. w Warszawie. Była córką Jana, urzędnika państwowego i Ireny z d. Ogrodowczyk, nauczycielki matematyki. Miała młodszego brata, który zmarł w młodości. Przed wojną uczęszczała do prywatnego Gimnazjum im. Zofii Łabusiewicz w Warszawie. W latach 1941-1942 uczyła się w Warszawie na tajnych kompletach zorganizowanych przy Liceum im. Klementyny Hoffmanowej, gdzie w 1942 zdała maturę. Należała wówczas do drużyny harcerskiej i pełniła funkcję zastępowej i przybocznej. W latach 1942-1944 Maria Cytowska odbywała studia w zakresie filologii klasycznej na tajnych kompletach Uniwersytetu Warszawskiego. Po upadku Powstania Warszawskiego pracowała w Gimnazjum im. Stanisława Wyspiańskiego w Mławie. Do Warszawy wróciła we wrześniu 1945 roku i kontynuowała studia. W 1948 r. przedstawiła pracę magisterską na temat Docieranie wiadomości w czasie wojny peloponeskiej na podstawie Historii Tucydydesa i uzyskała dyplom magistra filozofii w zakresie filologii klasycznej. W latach 1948-1950 Maria Cytowska była zatrudniona na stanowisku referenta w Ministerstwie Oświaty w Naczelnej Dyrekcji Bibliotek, a w latach 1950-1961 (od 1956 roku na pół etatu) pracowała w Zakładzie Starych Druków Biblioteki Narodowej pod kierunkiem profesor Alodii Kaweckiej-Gryczowej, kolejno na stanowiskach: asystenta, bibliotekarza, starszego bibliotekarza i kustosza. Przygotowywała też pracę doktorską: De Dionis Chrysostomi rhythmo oratorio pod kierunkiem światowej sławy filologa klasycznego profesora Kazimierza Kumanieckiego. Stopień doktora uzyskała w 1954 roku, a osiem lat później na podstawie ogólnego dorobku naukowego i przedłożonej rozprawy habilitacyjnej Pauli Crosnensis Carmina uzyskała stopień naukowy docenta nauk humanistycznych w zakresie filologii klasycznej. W latach 1950-1956 prowadziła zajęcia zlecone na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie od 1956 roku została zatrudniona na stanowisku adiunkta. W 1962 r. otrzymała docenturę w Katedrze Filologii Klasycznej Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1973 r. zatrudniona została na stanowisku profesora nadzwyczajnego, a od 1983 roku – profesora zwyczajnego. W Instytucie Filologii Klasycznej przez kilka lat pełniła funkcję kierownika Zakładu Neolatynistyki. W 1992 roku przeszła na emeryturę.
Praca Marii Cytowskiej w Bibliotece Narodowej zaowocowała powstaniem Bibliografii druków urzędowych XVI wieku (Wrocław 1961) – pozycji niezwykle ważnej dla badaczy dziejów książki polskiej. Maria Cytowska brała też udział w przygotowaniu fundamentalnego wydawnictwa Incunabula Poloniae. Dalsze badania naukowe Pani Profesor skupiały się wokół piśmiennictwa łacińskiego i nowołacińskiego oraz związków literatury antycznej z literaturą nowożytną (zwłaszcza polską). Maria Cytowska jest współautorką czterech(z pięciu wydanych) tomów podręcznika akademickiego Literatura rzymska (za tom Literatura rzymska. Okres augustowski otrzymała razem z Hanną Szelest nagrodę Ministra Edukacji Narodowej I stopnia). Jest też (z H. Szelest) współautorką wielokrotnie wznawianej Literatury greckiej i rzymskiej w zarysie, a także Historii literatury starożytnej. Prace profesor Cytowskiej z zakresu neolatynistyki obejmują edycje, monografie, przekłady i rozprawy. Podkreślenia wymaga Jej udział w zespole przygotowującym wydanie sejmowe Dzieł wszystkich Jana Kochanowskiego (za t. II: Treny. Oprac. M. R. Mayenowa, L. Woronczakowa oraz J. Axer, M. Cytowska, przyznano Zespołową Nagrodę Funduszu Literatury Ministerstwa Kultury i Sztuki). Praca w zespole przygotowującym edycję dzieł Kochanowskiego zaowocowała wieloma opracowaniami na temat twórczości poety, m.in. Nad „Trenami” Jana Kochanowskiego: od motta do genezy poematu (Pamiętnik Literacki 1979 R. 70 z. 1 s. 181-186), Horacy w twórczości Jana Kochanowskiego (w: T. Michałowska, red. Jan Kochanowski i epoka renesansu. W 450 rocznicę urodzin poety 1530-1980, Warszawa 1984, s. 124-139), Kochanowski a antyk (tradycjonalizm czy nowatorstwo?) (w: Z. Libera, M. Żurowski, red. Jan Kochanowski i kultura Odrodzenia. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Uniwersytet Warszawski w dniach od 19 do 21 marca 1981 roku w Warszawie, Warszawa 1985, s. 90-106), Nad „Trenami” Jana Kochanowskiego, Terapia bólu. W kręgu tradycji antycznej i chrześcijańskiej, Kochanowski wobec antyku, (w: J. Pelc, P. Buchwald-Pelcowa, B. Otwinowska, red. Jan Kochanowski 1584-1984. Epoka – Twórczość – Recepcja, Lublin 1989, t. 2, s. 191-201). W swej pracy naukowej dużo miejsca poświęciła Maria Cytowska związkom twórców polskich z literaturą europejską. Dzięki znajomości języków obcych: francuskiego, rosyjskiego, niemieckiego, włoskiego, angielskiego, czeskiego prowadziła badania zagranicą, korzystając z zaproszeń wielu zagranicznych placówek naukowych i współpracując z ośrodkami m.in. w Anglii, Austrii, Belgii, Niemczech, we Włoszech, na Węgrzech. Szczególnego podkreślenia wymaga udział Marii Cytowskiej w międzynarodowych zespołach zajmujących się spuścizną Erazma z Rotterdamu: Conseil International pour l’édition des Oeuvres complètes d’Erasme – zespole działającym pod patronatem Union Académique Internationale i Królewskiej Holenderskiej Akademii Nauk oraz w podległym mu Comité de Rédaction. Profesor Cytowska należała też do amerykańskiego Erasmus of Rotterdam Society (członek Executive Comitee od 1980 r.) oraz do działającego w Toronto Advisory Comitee The Collected Works of Erasmus (od 1979 r. – członek wybrany na podstawie konkursu). Do wybitnych osiągnięć na polu edycji naukowych należą opracowane przez Marię Cytowską wydania krytyczne dzieł Erazma: Erasmus Roterodamus, Opera omnia, Ordinis 11. 4: De recta Latini Graecique sermonis pronuntiatione i Libellus de constructione octo partium orationis, Amsterdam 1973, Erasmus Roterodamus, Opera omnia, Ordinis II t. 2: Adagiorum chilias I, centuriae VI-X, Adagia 501-1000 (wespół z M. L. van Poll-van de Lisdonk), Amsterdam-New York 1998, a także przygotowana do druku Vidua Christiana. Maria Cytowska była autorką wielu cennych artykułów o związkach Erazma z Polakami, m.in.: Jan Dantyszek et Erasme de Rotterdam face à l’ agression Turque (Eos 1989 R. 77, fasc.1, s. 91-99), Erasme de Rotterdam et ses correspondents polonais (w: Miscellanea Jean-Pierre Vanden Branden. Bruxelles 1995, s. 381-396). W swych badaniach z dziedziny neolatynistyki postulowała prowadzenie szeroko zakrojonych badań interdyscyplinarnych i komparatystycznych. Neolatynistyce jako gałęzi nauki poświęciła osobne studia: Neolatynistyka w Polsce i zagranicą. Przegląd informacyjny (Meander 1976 R. 31, nr 4, s. 169-178), Studia neolatina. Pięć odczytów, Wrocław 1983, Neolatynistyka polska i główne linie jej rozwoju w ostatnim stuleciu (w: J. Łanowski, A. Szastyńska-Siemion, red. Antiquorum non immemores. Polskie Towarzystwo Filologiczne, Warszawa-Wrocław 1999, s. 62-72). W dorobku Marii Cytowskiej znalazły się ponadto przekłady z języka łacińskiego, przede wszystkim dzieł Erazma z Rotterdamu. Przez długie lata profesor Cytowska aktywnie uczestniczyła w pracach polskich i zagranicznych towarzystw naukowych oraz komitetów redakcyjnych. Od 1948 r. była członkiem Koła Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Filologicznego, zasiadała w jego władzach, w latach 1977-1986 jako prezes Zarządu Głównego. Profesor Cytowska była członkiem Komitetu Nauk o Kulturze Antycznej PAN, w latach 1977-1989 członkiem jego Prezydium, a także organizatorką i przewodniczącą Komisji Neolatynistycznej. Członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego została Maria Cytowska w 1982 r., niedługo po jego reaktywacji w 1981 roku. Maria Cytowska była żywo zainteresowana kształceniem uniwersyteckim i nauczaniem języka łacińskiego na poziomie licealnym, działała w Komisji do Spraw Nauczania Języków Klasycznych w Szkolnictwie Średnim i Wyższym Ministerstwa Edukacji Narodowej, przez wiele lat przewodniczyła konkursom języka łacińskiego i wiedzy o antyku organizowanym dla młodzieży licealnej. Była nauczycielką i mistrzynią kilku pokoleń filologów klasycznych, wykształciła kilkudziesięciu magistrów i pięciu doktorów. Do końca życia utrzymywała kontakt ze środowiskiem naukowym, miała plany badawcze, których nie zdążyła zrealizować. Profesor Maria Cytowska zmarła w swym warszawskim mieszkaniu w dniu 14 listopada 2007 r. Jej prochy spoczęły na Cmentarzu Północnym w Warszawie w grobie matki. Pogrzeb, który odbył się 23 listopada zgromadził wielu przyjaciół, współpracowników oraz uczniów Pani Profesor z kilku ośrodków naukowych w Polsce.
Autorka biogramu: Barbara Milewska-Waźbińska
([w:]Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego 70, Warszawa 2007, s. 108-11)
