Książka koncentruje się na postaci Cyrusa, zwanego powszechnie Młodszym, irańskiego księcia z rodu Achemenidów, syna Wielkiego Króla Dariusza II (424/423-404 r.) i jego żony Parysatis. Urodził się on w roku 424/423, krótko po objęciu przez jego ojca władzy w imperium Achemenidów. Zmarł w roku 401, w bratobójczej bitwie stoczonej pod Kunaksą, nieopodal Babilonu, gdzie jego wojska starły się z wojskami Wielkiego Króla Artakserksesa II (404-359 r.), jego starszego brata, a zarazem następcy Dariusza II na achemenidzkim tronie. Bezpośrednim następstwem bitwy pod Kunaksą był tzw. odwrót Dziesięciu Tysięcy, czyli słynny marsz greckich najemników Cyrusa, którzy wyszli cało z bitwy, wiodący z Babilonii do północnych wybrzeży Azji Mniejszej. Przeważnie ukazuje się Cyrusa w kontekście tych dwóch głośnych wydarzeń – bitwy pod Kunaksą i odwrotu Dziesięciu Tysięcy. Niniejsza książka przedstawia jego dzieje poprzedzające te dwa wydarzenia, skupiając się przede wszystkim na latach 408-404. Był to czas jego pierwszego pobytu i aktywności w Azji Mniejszej, gdzie sprawował władzę jako karanos (stp. *kārana-) regionu. Głównym celem jego ówczesnej aktywności w tej części imperium Achemenidów było rozbicie tzw. Ateńskiego Związku Morskiego, od dekad zagrażającego zachodnim granicom imperium. Dokonał tego przy współpracy ze Spartą, walczącą wówczas z Atenami w ramach tzw. wojny jońskiej (413-404 r.), ostatniej fazy tzw. wielkiej wojny peloponeskiej (431-404 r.). Obecność Cyrusa w Azji Mniejszej i zaangażowanie się w wojnę jońską skutkowało jego licznymi kontaktami z Grekami. Analiza tych kontaktów pozwoliła na ukazanie również innej strony irańsko-greckich relacji aniżeli często podkreślany wzajemny konflikt.
Michał Podrazik, Cyrus Młodszy i Hellenowie, Irańsko-greckie relacje polityczno-militarne w latach 408-404 przed Chr., Napoleon V, Oświęcim 2018, ss. 200.
