Stefan Waszyński – historyk, egiptolog i papirolog – urodził się w 1872 roku w Poznaniu. Był synem Eugenii (z domu Cassius) i Jana Nepomucena, nauczyciela gimnazjalnego. Ukończył poznańskie gimnazjum – maturę zdał w 1894 roku. Studiował na uniwersytetach we Fryburgu (1894/95), Berlinie (1895/96 – 1897/98) i Heidelbergu. Odbył również studia specjalistyczne w Lipsku, Londynie i Rzymie[1]. Był uczniem m.in. Erwina Rohde[2] (1845-1898) – niemieckiego filologa klasycznego i badacza dziejów starożytnych. 30 lipca 1898 roku, Stefan Waszyński obronił na Uniwersytecie w Berlinie rozprawę doktorską pt. „De Servis Atheniensium publicis”[3], uzyskując doktorat z filozofii w zakresie historii. To wydarzenie odnotował również na swoich łamach „Dziennik Poznański” – P. Stefan Waszyński, syn tutejszego nauczyciela szkoły średniej, uzyskał w sobotę doktorat filozofii na uniwersytecie berlińskim[4]. Po obronie doktoratu, przez dziesięć lat zasilał naukę cennymi pracami z zakresu młodej nauki, papirologii, w której pracował przez pewien czas pod kierunkiem Wilkena[5]. Swoją karierę naukową Stefan Waszyński rozpoczął pracą „Die Bodenpacht. Agrargeschichtliche Papyrusstudien” (Lipsk 1905), którą krytyka naukowa przyjęła z wielkim uznaniem[6]. Był to pierwszy tom pracy. Rozpoczął pracę nad drugim tomem, jednak w jej trakcie Waszyński zmarł. Od 26 października 1905 roku Stefan Waszyński był docentem prywatnym historii starożytnej Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie pełnił tę funkcję do 1908 roku[7]. Na rok 1906/1907 otrzymał stypendium z fundacji W. Osławskiego[8]. W ostatnich latach życia poświęcił się badaniom archeologicznym na Wschodzie. W obszarze jego zainteresowań badawczych byli również laokryci (sądy kapłanów egipskich).
Stefan Waszyński zmarł 29 (30) czerwca 1908 roku, w Atenach podczas podróży naukowej – wcześniej zwiedził Egipt i Palestynę. „Kwartalnik Historyczny, zamieszczając informację o śmierci badacza, w ten sposób ocenił Waszyńskiego: W końcu czerwca, w kwiecie wieku, w 36 r. życia, zmarł w Atenach docent historyi starożytnej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Stefan Waszyński, uczony, który rokował nadzieje jak najświetniejsze[9].
„Eos” w nekrologu tak opisał Waszyńskiego: badacz pełen gruntowności w hipotezach, ścisłości w interpretacyi filologicznej i wytrwałości w sądzie[10]. Z kolei tak Waszyńskiego jako badacza opisał miesięcznik „Książka”: Waszyński był uczonym wiedzy rozległej, a przede wszystkim gruntownej[11]. Stefana Waszyńskiego wymienił również w swoim artykule „Geografja talentów wielkopolskich” Alfons Szyperski[12], który w swoim spisie wymienia wybitnych i znanych Wielkopolan.
Bibliografia prac Stefana Waszyńskiego:
- De Servis Atheniensium publicis, Berlin: G. Schade (O. Francke) 1898.
- “Über die Rechtliche Stellung der Staatssclaven in Athen”, [w:] “Hermes” 1899, 34, 4, s. 553-567.
- „De Servis Atheniensium publicis, dissertatio inauguralis quam … die 30. m. julii a. 1898 publice defendet auctor Stephanus Waszyński”, Berolini: Typis expressit O. Francke, ok.1900.
- O autentyczności korespondencyi Pausaniasa z Kserksesem, przechowanej u Tucydydesa I, Lwów : Towarzystwo Filologiczne, 1900.
- Adam Mickiewicz: jego historjozoficzne i społeczne poglądy, Poznań: [s.n.], 1900.
- Die Bodenpacht. Agrargeschichtliche Papyrusstudien. I. d. Die Privatpacht. Leipzig-Berlin: Taubner, 1905
- „Pap. Londiniensis 1166”, „Eos”, 1907, z. 2.
- Laokryci i tò koinò(n) di (kastépion) czyli “Sędziowie ludu” i “wspólny sąd”, Kraków: Akademia Umiejętności, 1908.
- Dzierżawa i najem u społeczeństw starożytnych. Cz. 1, Wschód, Kraków: Akademia Umiejętności, 1910.
Źródła:
- Źródła archiwalne:
– Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego: S II 619
– Archiwum Główne Akt Dawnych: 70 u
– Archiwum Nauki PAU i PAN: PAN/70
- „Dziennik Poznański”, nr 177 z dn. 5.08.1898 r., s. 3.
- Nekrolog Stefana Waszyńskiego [w:] „Eos. Czasopismo filologiczne”, 1908, r. XIV, z. II, s. 224.
- „Kwartalnik Historyczny”, 1908, XXII, s. 793-794.
- „Książka”, 1908, t.8, s. 380.
- „Wici Wielkopolskie. Miesięcznik poświęcony sztuce i kulturze”, 1933, r. III (czerwiec), nr 6 (21), s. 46.
- „Roczniki Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie”, 1972, t. 18-19, s. 110.
- J. Nedza, Polityka stypendialna Akademii Umiejętności w latach 1878-1920, Wrocław 1978, s. 29, s.196.
- Perkowska, Corpus Academicorum Facultatis Philosophiae Universitatis Iagellonicae 1850-1945, Kraków 2007, s. 406.
Przypisy:
[1] U. Perkowska, Corpus Academicorum Facultatis Philosophiae Universitatis Iagellonicae 1850-1945, Kraków 2007, s. 406.
[2] Nekrolog Stefana Waszyńskiego [w:] „Eos. Czasopismo filologiczne”, 1908, r. XIV, z. II, s. 224.
[3] „De Servis Atheniensium publicis, dissertatio inauguralis quam … die 30. m. julii a. 1898 publice defendet auctor Stephanus Waszyński”.
[4] „Dziennik Poznański”, nr 177 z dn. 5.08.1898 r., s. 3.
[5] Nekrolog Stefana Waszyńskiego [w:] „Eos. Czasopismo filologiczne”, 1908, r. XIV, z. II, s. 224.
[6] „Kwartalnik Historyczny”, XXII, s. 793-794, Lwów 1908.
[7] U. Perkowska, Corpus Academicorum Facultatis Philosophiae Universitatis Iagellonicae 1850-1945, Kraków 2007, s. 406.
[8] „Roczniki Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie”, 1972, t. 18-19, s. 110; M.J. Nedza, Polityka stypendialna Akademii Umiejętności w latach 1878-1920, Wrocław 1978, s. 29, s.196.
[9] „Kwartalnik Historyczny”, XXII, s. 793-794, Lwów 1908.
[10] Nekrolog Stefana Waszyńskiego [w:] „Eos. Czasopismo filologiczne”, 1908, r. XIV, z. II, s. 224.
[11] „Książka”, t.8, 1908, s. 380.
[12] „Wici Wielkopolskie. Miesięcznik poświęcony sztuce i kulturze”, 1933, r. III (czerwiec), nr 6 (21), s. 46.
Autor: Anna M. Kruszyńska
